Een aantal weken geleden was het kleine Waals-Brabantse dorp Perwez het schouwtoneel voor een primeur in de Belgische wijnbouw. Le cellier de Perwez, de eerste échte wijnbouwcoöperatieve van ons land, werd er boven de doopvont gehouden.
In 2021 werd een eerste werkgroep opgericht, bestaande uit onder meer vertegenwoordigers van het opleidingsinstituut IFAPME Perwez en uit publieke en private stakeholders. Na een voorbereidende studie door Nicolas Parmentier (Vinolis) die zowel de technische als de financiële haalbaarheid van het project omvatte, werd een gedetailleerd businessplan uitgewerkt door Benoît Haag (Winch Projects). Vorige maand werd dan het officiële startschot gegeven voor dit project.
Om de opstart van dit project in goede banen te leiden werd Laetitia Vankerkoven voor een periode van 18 maand deeltijds in dienst genomen. Vankerkoven is bio-ingenieur van opleiding met een specialisatie in plantenbescherming. Daarna behaalde ze een diploma oenologie aan de Universiteit van Montpellier en werkte ze op verschillende Franse landgoederen in de Rhône en Bordeaux. Ze coördineerde ook het coöperatieve wijnbouwproject Les 130 in het noorden van Frankrijk voor ze terugkeerde naar België. Laetitia Vankerkoven is ook lid van de Union des œnologues de Belgique.
Wijn & Gaard sprak met Laetitia Vankerkoven over dit project dat een bijkomende stimulans kan geven aan Belgische wijnbouwers die geconfronteerd worden met hoge opstartkosten en die nood hebben aan het uitwisselen van good practices.
WG: De term “coöperanten” is niet nieuw in de Belgische wijnbouw. Denken we maar de initiatieven van bijvoorbeeld Domaine W en Vin de Liège. In welke mate verschilt het initiatief van Cellier de Perwez van die inititiatieven?
LV: Dit coöperatieve model verschilt van andere Waalse coöperaties door het bestuursmodel. In dit geval zijn de coöperatieleden ook de druiventelers. De wijnproductie-installaties worden gebouwd als direct antwoord op de economische en servicebehoeften van de coöperatieleden. De meeste andere bestaande coöperaties zijn privébezit. Dat is een andere toepassing van het begrip “sociale economie”, die veeleer een financieel dan een ruimer economisch doel heeft.
WG: Recentelijk ontplooide ook VivArdent zijn activiteiten in Sprimont en behalve het verwerken van eigen druiven, ambiëren zij ook de verwerking van druiven van andere wijnbouwers. Zal de werking van de Cellier de Perwez gelijkaardig zijn?
LV: Nee, het doel van de Cave Coopérative de Perwez is om diensten te ontwikkelen om te voldoen aan de economische behoeften van onze eigen coöperanten. Het project wil elk lid van de coöperatie in staat te stellen zijn eigen wijn te produceren in gedeelde, kwalitatieve omstandigheden. Van een generiek “merk” van de coöperatie is nog geen sprake, maar zeg nooit nooit.
WG: De dienstverlening die de Cellier de Perwez voor ogen heeft, is vrij uitgebreid en omvat de verschillende fasen in het wijnbouwproces. Wie zal instaan voor de verschillende facetten van die dienstverlening. Jij alleen of zullen er ook nog andere personen bij betrokken worden?
LV: Op dit moment bevindt het project zich nog in de opstartfase en er zijn nog geen operationele beslissingen genomen. Op termijn worden drie voltijdse medewerkers voorzien om het project te begeleiden.
WG: Tot wie richt het project zich? Enkel wijnbouwers uit de directe omgeving? Of ruimer ook wijnbouwers uit de volledige provincie? Richten jullie zich op wijnbouwers van een bepaalde grootte-orde of kan iedereen met 20 wijnranken in zijn tuin bij jullie terecht?
LV: Het project is opgezet met het oog op een productie van 3.000 hl per jaar. Dat komt overeen met de productie van ongeveer 60 ha. De toegang tot de coöperatie is geografisch niet beperkt en we staan open voor coöperanten uit heel België. Wat de minimumgrootte betreft, wordt momenteel met het oog op opschaling een minimumgrens van 1.500 stokken overwogen.
WG: Zijn er al concrete toezegging van wijnbouwers die in het project willen stappen en mag je daar al namen van verklappen?
LV: Ja, op dit moment zijn er een vijftal wijnbouwers bereid om aan het project mee te werken. Aangezien dat nog niet geofficialiseerd is, kan ik nog geen naam noemen.
WG: Is het de bedoeling om naar buitenlands voorbeeld ook wijnen op de markt te brengen met het etiket Le Cellier de Perwez of zullen alle wijnen onder het etiket van de verschillende wijnbouwers uitgebracht worden?
LV: Op dit ogenblik wordt alleen voorzien in het bottelen van wijnen onder de individuele merknamen van onze coöperanten. Een gemeenschappelijk merk is nog niet gepland. Die optie kan overwogen worden indien dat een behoefte is van de leden van onze coöperatie.
WG: Men zegt al lachend nogal eens dat je om veel geld te verdienen met wijnbouw, dat je er dan eerst nog veel meer geld moet in investeren. Een project zoals Le Cellier de Perwez is ongetwijfeld een dure aangelegenheid. Kan je iets meer zeggen over de financiering van het project en de rol van overheidsfinanciering versus prive-investeringen?
LV: Op dit moment wordt geschat dat de eigen bijdrage – in de vorm van een aandeel in de coöperatie – 20% van het totale budget zal bedragen. 20% wordt gefinancierd met achtergestelde leningen en de rest met meer traditionele bankleningen.
WG: Een project als Le Cellier de Perwez heeft natuurlijk tijd nodig om te groeien. De cuverie heeft een totale capaciteit van 3000 hl. Vanaf welke capaciteit zal het project rendabel zijn?
LV: Het project voorziet in een graduele verhoging van de capaciteit. De cuverie kan in gebruik genomen worden vanaf een bezettingsgraad van 50% van de volledige capaciteit.
WG: Hoe ziet de nabije en de middellange toekomst van de Cellier er uit? Wanneer zullen de eerste wijnen op de markt komen?
LV: Het doel is dat alles klaar staat om de oogst van 2026 te ontvangen. Reken daar dan nog 10 maand tot 2 jaar bij vooraleer de eerste flessen op de markt zullen komen.
WG: Wanneer zal je het project van Le Cellier de Perwez zelf als geslaagd beschouwen?
LV: Mijn huidige opdracht loopt 18 maand. Ik heb dus een zeer strakke deadline. Mijn eerste target is om genoeg coöperanten te verzamelen om het project in de herfst van 2024 op te starten. Als dat doel wordt bereikt, is dat al een succes.
WG: Laetia, bedankt voor dit gesprek en we hopen samen met jou dat het project een succes wordt.
Meer informatie over dit project vind je ook op de website van de Association des Vignerons de Wallonie (artikel Marc Vanel)